Vanuit Lombok op de bres voor Lombok

Eerst viel Endie van Binsbergen voor Lombok in Utrecht. Daarna viel ze voor de naamgever van deze wijk, het Indonesische eiland Lombok. Toen dat eiland eind juli en in augustus werd getroffen door meerdere aardbevingen, kwam ze in actie. Ze startte met Lombok voor Lombok. Voor de 2e keer.

Twee keer een eerste indruk

Twee keer maakte de eerste keer Lombok veel indruk. De eerste keer in 1986, toen ze een feestje had in de Van Sijpesteijnkade. Een van de gastheren vroeg haar om brood te gaan kopen in de Kanaalstraat. “Ik had nog nooit zoveel bakkers gezien. En daar ik heb wat mee, met bakkers. Liefde gaat bij mij door de maag.” Meteen wist ze: hier wil ik wonen. Niet veel later woonde ze er ook.
Een paar jaar later werd ze reisleidster bij een alternatief reisbureau. Ze begeleide toeristen in Bali, Java en Sumatra. Na een van de reizen vroeg het reisbureau of ze langer wilde blijven. Ze moest dan wel 6 weken naar het eiland Lombok. Eenmaal daar wist ze ook meteen: dit is een bijzonder eiland.

Klaar met toerisme

Endie raakte vooral gecharmeerd van de Sasak-bevolkingsgroep. Een samenleving die heel anders is dan die van Java en Bali. “Heel kleurrijk in alle eenvoud”, zo omschrijft ze het zelf. “Op dat eiland ontdekte ik ook dat ik eigenlijk klaar was met alleen maar toerisme.” Ze zag hoe de overheid een compleet toeristendorp bouwde. Hoe het plaatsje Senggigi werd overgenomen door het toerisme. En hoe de plaatselijke bevolking daar de dupe van werden. “In 1991 moesten in het zuiden de traditionele zeewierboeren vertrekken”, vertelt Endie, “omdat de regering bang was dat de toeristen hun benen openhaalden aan de paaltjes met zeewier.” Om de boeren weg te krijgen, werden de scholen gesloten. Dit vond Endie zo oneerlijk dat ze vanuit haar woonwijk de actie ‘Lombok voor Lombok’ startte. Samen met Indonesische vrienden bedacht ze een goed plan: leerlingen uit de twee verschillende Lombokken maakten tekeningen voor elkaar. Endie en haar vrienden zorgden er dan voor dat deze tekeningen uitgewisseld werden. Dit leverde flink wat publiciteit op in Nederland en Indonesië. Mede door al die aandacht besloot de Indonesische regering om de zeewierboeren ruim te compenseren.

“Op het eiland Lombok ontdekte ik dat ik klaar was met alleen maar toerisme.”

 

Werken met lokale stichtingen

27 jaar later begon ze weer met ‘Lombok voor Lombok’. Ditmaal nadat het eiland op 5 augustus was getroffen door een aardbeving. Voor de 2e keer in een korte tijd. Er zouden nog 3 aardbevingen volgen. Nadat ze van de 2e aardbeving hoorde, wist Endie meteen dat ze weer wat wilde doen. Maar wel op haar manier. Niet via grote hulporganisaties. Daar was ze klaar mee nadat ze in Timor zelf had ervaren hoe traag dit soms kan werken. Ze wilde werken met kleine organisaties op locatie, die ervoor zorgen dat de bewoners economisch zelfstandig worden. En die kennis overdragen in plaats van hulp. “Die samen met jou een hengel maken, zodat je de volgende keer zelf voor voedsel kunt zorgen. Door de kennis van de hulporganisatie en de bewoners te combineren, krijg je vaak de meest verrassende oplossingen.” Ze belde vrienden uit haar Indonesische netwerk. Een van hen wees haar op de Lombokse stichting Endri. Maar die kon ze niet bereiken. Een paar dagen later las ze in De Gelderlander een interview met Nick Rensink, een Nederlander die in het andere Lombok de stichting Harapan Baru Lombok heeft opgericht. Via Messenger legde Endie contact. Zijn stichting bleek samen te werken met stichting Endri. De omgeving van stichting Endri was helemaal vernield. Maar ze hadden nog wel een vrachtwagen, die Endri en Harapan Baru Lombok samen goed konden gebruiken. De eerste € 100 die Endie voor Lombok kreeg, ging naar diesel voor deze truck.

Initiatieven uit de wijk

Het is nu meer dan 50 dagen verder. Samen met Peter Hagenaar en Marijn van Gelder brengt Endie Lombok voor Lombok onder de aandacht in hun wijk. Ze zamelen geld in via de bankrekening van Lombok Anders. En moedigen Lombokkers aan om initiatieven te ontwikkelen. En dat gebeurt. Op de Moskeeplein schonken bijvoorbeeld winkeliers de opbrengst van de jaarlijkse mini-kermis aan het andere Lombok. “We stonden daar met een kraam en daar kregen we ook nog eens fraaie cheques van de Moskee en van de IJscoman aangeboden. Erg fijn.” Twee jonge meiden verkochten druiven uit hun tuin voor Lombok. En de MCD Supermarkt begon met een statiegeldactie. En zo gebeurde er nog meer. Inmiddels heeft Lombok voor Lombok al zo’n € 7.000 opgehaald. In totaal ging € 1000 naar een medisch team. De rest gaat rechtstreeks naar Stichting Harapan Baru Lombok.

Eerst drinkwater

Met het ingezamelde geld ging Nick eerst naar de kust. Om te kijken of er nog bootjes in takt waren. Vervolgens ging hij met de bootjes naar Bali om waterfilters te kopen. Want er was vooral behoefte aan veilig drinkwater. Met de vrachtwagen verspreide hij de filters. Ook naar Noord-Lombok. Door de bergen. Een gevaarlijke onderneming, vooral met al die aardbevingen. “Als er dan een aardbeving zou komen, was hij er geweest.”

“Als er dan een aardbeving zou komen, was hij er geweest.”

 

Meteen weer naar school

De tweede fase was school. “De kinderen zijn zwaar getraumatiseerd”, aldus Endie, “het is belangrijk dat ze hun gewone leventje weer kunnen oppakken. En zo snel mogelijk naar school gaan. Daarmee hebben volwassenen ook meteen hun handen vrij om puin te ruimen.” Eerst werden tentzeiltjes gebruikt voor noodschooltjes. Later kregen de kinderen les in professionele legertenten. Als de meester er niet is, neemt een ouder het over. “Als er maar iemand voor de klas staat. Dat is het belangrijkste.”

Puin ruimen

Vervolgens brak malaria uit in het gebied waar Nick werkzaam is. Snel werden er klamboes geregeld. Plus basismedicijnen. Ondertussen was er al een andere fase aangebroken. De fase van kruiwagens en gereedschap. “We moeten puin ruimen”, vertelde Nick via Facebook. “Als je puin ruimt, leg je de fundering bloot. En op een fundering kun je bouwen.” In een dorp begonnen Nick en vrijwilligers van zijn stichting puin af te voeren met kruiwagens. Dat trok de aandacht van bewoners van andere dorpen, die ook wel kruiwagens wilden. Bij Nick staan nu veel kruiwagens en ook ander gereedschap. Die kunnen de mensen komen lenen om samen puin te ruimen en weer wat op te bouwen.

“Als je puin ruimt, leg je fundering bloot. En op een fundering kun je bouwen.”

 

Met hulp voor Lombok bereik je meer

Inmiddels hebben Nick en zijn stichting veel bereikt. Samen met de Sasaks, die laten zien heel flexibel te zijn. En praktisch. Met bamboe en bananenbladeren bouwen ze huizen. En een wc, wat voor de hygiëne heel belangrijk is. Maar ze zijn er nog lang niet. Lombok ligt nog steeds voor een groot deel plat. Er is dan ook nog veel geld nodig. Maar het eiland krijgt geen aandacht meer van de media. Zeker niet na de tsunami in Sulawesi. “Geef vooral geld aan Sulawesi”, zegt Endie dan ook, “maar geef ook aan Lombok.” Geld aan Sulawesi komt terecht in een grote pot. Maar geld voor Lombok gaat rechtstreeks naar mensen die meteen in actie komen. Mensen als Nick en het team van Endri. Endie weet het zeker: “Met een tientje voor Lombok bereik je meer dan met 50 Euro voor Sulawesi.”

Doneren?

Wil je Lombok voor Lombok steunen? Doneer dan naar NL54 RABO 0394 6712 28, tnv Stichting Lombok Anders, ovv Lombok voor Lombok. Of met een van de Tikkie-linkjes (je betaalt dan veilig via iDeal) op de homepage.

Tekst: Joost Mangnus Beeld: Thomas Duiker